CETIP

- substancje, które u osób nadwrażliwych wywołują reakcję alergiczną. Właściwie każda substancja, zasadniczo obojętna dla ludzkiego zdrowia, czasem może wywołać uczulenie. Według obecnej wiedzy nie mówimy już o alergenach jako konkretnych produktach (jaja, mleko, orzechy), lecz ich składowych. Czyli: jabłko może zawierać kilka różnych alergenów, a ty nie musisz reagować na wszystkie. Co to za różnica? Niektórzy są uczuleni na jabłko w każdej formie, inni tylko na surowe, jeszcze inni - ze skórką. Precyzyjny wywiad lekarski i obserwacja organizmu pozwala więc na mniej drastyczną dietę eliminacyjną. Wśród produktów spożywczych najczęściej aktywne alergeny zawierają: mleko, jajka, truskawki, pomidory, seler, orzechy, kakao, czekolada, ryby, owoce cytrusowe, soja. Wśród pyłków prym wiodą trawy, brzoza, leszczyna i olcha. Do najsilniejszych alergenów pochodzenia zwierzęcego należą roztocza kurzu, sierść kota i konia. W tym przypadku także mówimy o uproszczeniu: to nie sama sierść uczula, ale substancje zawarte w zwierzęcych wydzielinach, odchodach, naskórku.

- to jedno z najpoważniejszych powikłań alergii. Astma jest przewlekłą chorobą zapalną, prowadzącą do ograniczenia przepływu w drogach oddechowych (na skutek skurczu oskrzeli i gromadzenia się w nich gęstego śluzu). Jej objawy to głównie kaszel nad ranem i w nocy, świszczący oddech, duszności, uczucie ściśnięcia klatki piersiowej. Często występuje rodzinnie, u 90% chorujących dzieci ma podłoże alergiczne. Obecnie, szczęśliwie, konsekwentne leczenie astmy pozwala na normalne funkcjonowanie. Nie ma już konieczności hospitalizacji, podawania leków dożylnych, rozszerzających oskrzela, ograniczania aktywności fizycznej. Zarazem niewłaściwe postępowanie grozi rozwojem rozedmy płuc, wyraźnym pogorszeniem jakości życia.

- inaczej atopowe zapalenie skóry, egzema atopowa, jest przewlekłą chorobą skóry o podłożu genetycznym. To rodzaj nadwrażliwości powiązany z alergią. Pierwsze objawy AZS pojawiają się zwykle już w pierwszych miesiącach życia dziecka. Łuszcząca wysypka na zaczerwienionych policzkach, jakby "polakierowanych", stopniowo obejmuje całą buzię, występuje też w zgięciach łokci i kolan, pod pachami. Zmiany mogą również przybierać formę bardzo silnego wysuszenia skóry. Dzieci chore na AZS są szczególnie wrażliwe na działanie czynników wywołujących alergię oddechową i pokarmową. AZS czasem wymaga leczenia przez całe życie, jednak u wyraźnej większości chorych z wiekiem ustępuje bez śladu. Warunek to odpowiednie leczenie (zazwyczaj sterydowe i przeciwhistaminowe) oraz pielęgnacja skóry pod nadzorem lekarza alergologa (bądź dermatologa) już od pierwszych miesięcy życia.

Istnieje szereg badań pozwalających potwierdzić występowanie alergii. Jednak ich dobór, interpretację, a przede wszystkim sposób leczenia na podstawie wyników zawsze trzeba pozostawić lekarzowi specjaliście. U najmłodszych pacjentów (do 5. roku życia) nie ma sensu robić testów skórnych, gdyż ich wynik nie jest wiarygodny. Badanie krwi stwierdzające nieprawidłową liczbę immunoglobulin (przeciwciał) alergicznych (IgE całkowite) pomaga postawić diagnozę, jednak nie jest rozstrzygające i decydujące o sposobie leczenia. Obecnie za pomocą techniki mikroczipowej jest możliwe badanie swoistych IgE, pozwalające wykrywać w kropli krwi ponad 100 różnych determinantów alergicznych. Na razie jednak bardzo drogie, ale niekiedy już pozwala nam lepiej tłumaczyć objawy i opracować zasady profilaktyki. Objawy alergiczne mogą być wywołane przez inne immunoglobuliny (np. IgG, a początkowo także IgA, częściej nieprawidłowe przy nietolerancjach). Tymczasem podłoże objawów ma znaczny wpływ na leczenie, np. przy nieprawidłowościach związanych z IgG efektów nie przynosi odczulanie i trzeba stosować inne metody leczenia. Najważniejszym elementem diagnostyki jest prawidłowo zebrany wywiad przez lekarza alergologa, który jest możliwy tylko wtedy, gdy rodzice bacznie obserwują swoje dziecko i znają dokładnie jego tryb życia. To wcale nie jest takie oczywiste, gdy chodzi ono do przedszkola lub nie łączymy objawów choroby z codziennymi czynnościami (zmiana diety, zabawa z psem etc.). Przy podejrzeniu astmy pomocne bywa badanie rentgenowskie płuc.

- czyli problemy z oddychaniem, czasem o ostrym przebiegu, nie muszą być związane z alergią. U małego dziecka bywają np. objawem infekcji wirusowej krtani, u osób starszych problemów z krążeniem. Zarazem czasem towarzyszą zaostrzeniu astmy. W przypadku pacjenta, u którego wystąpił epizod duszności lub chory jest nim zagrożony (lekarz podejrzewa początki astmy), ważne jest, by zawsze miał pod ręką wziewny lek doraźny, rozszerzający oskrzela. Jeśli problem dotyczy dziecka, istotne jest jak najszybsze nauczenie go samodzielnego używania preparatu. Do ataku może bowiem dojść poza domem, gdy osoby opiekujące się dzieckiem nie będą mogły odpowiednio mu pomóc.

- odpowiednio stosowana u dzieci (to ich przede wszystkim dotyczy problem alergii pokarmowej) jest warunkiem ich prawidłowego rozwoju. Nie może polegać po prostu na usuwaniu z menu substancji wywołujących uczulenie. Polega na rozsądnym zastąpieniu w jadłospisie produktów uczulających produktami bezpiecznymi. Im młodsze dziecko, tym zazwyczaj dłuższa lista dań zakazanych. Po wystąpieniu reakcji alergicznej na jakiś produkt, alergolog niejednokrotnie zaleca rezygnację z innych, często wywołujących alergię (np. mleko, jaja, cytrusy, czekolada etc.). Takie zapobiegawcze eliminowanie pozwala zahamować rozwój alergii i wcześniejsze ustąpienie objawów. Nie może jednak być utrwaloną praktyką - o tym, że dany produkt szkodzi, trzeba się w sposób kontrolowany upewnić za pomocą prowokacji.

- kosmetyki (czasem ich składniki) wskazane w przypadku skóry atopowej, alergii kontaktowej. Zwykłe kosmetyki hypoalergiczne, o właściwym pH skóry, mogą nie być wystarczająco dobre do pielęgnacji i leczenia powstałych zmian skórnych. Preparaty, które z założenia skóry nie podrażniają, zarazem nie muszą chronić naskórka przed podrażnieniami wywołanymi samą kąpielą, kontaktem z ostrym powietrzem etc. Specjalne preparaty lecznicze, dostępne przede wszystkim w aptece, skutecznie chronią, a nawet regenerują, wrażliwą skórę. Nie zawierają barwników, substancji zapachowych, często są oparte na składnikach mineralnych. Zazwyczaj najlepsze efekty daje stosowanie zestawu: żel do mycia, emulsja po kąpieli, krem (lub maść) na zmiany skórne. Niestety, najwłaściwszy kosmetyk dla konkretnej osoby można dobrać (po konsultacji z alergologiem) tylko metodą prób i błędów. Nawet lecznicze składniki tych preparatów czasem uczulają. Zapytaj lekarza o bezpłatne próbki - to dość drogie środki, dlatego nie warto, byś niepotrzebnie wydawał pieniądze. Poza emolientami na rynku dostępne są także syndety o działaniu analogicznym do emolientów.

- rodzaj białek zawartych w zbożach (pszenicy, życie, jęczmieniu, także zanieczyszczonym owsie), uważany za sprawcę ok. 10% alergii pokarmowych. Zarazem sprawca dużo poważniejszej nietolerancji: celiakii, choroby trzewnej. O ile z alergii na gluten można "wyrosnąć", o tyle celiakia jest chorobą nieuleczalną, wymagającą diety eliminacyjnej przez całe życie. Leczeniem zajmuje się gastroenterolog. Istotne jest wczesne rozpoznanie, co odpowiada za problemy z przyswajaniem glutenu, a objawy bywają niespecyficzne. Uwaga! Dietę bezglutenową wprowadza się dopiero po zakończeniu diagnostyki.

- wiadomo, że wśród odpowiedzialnych za systematyczny przyrost przypadków alergii znajduje się właśnie ona (a właściwie jej nadmiar, wyjałowienie otoczenia) i generalny rozwój cywilizacyjny. Jeśli jednak już masz alergię, umiejętne dbanie o czystość to jeden z podstawowych sposobów zapobiegania rozwojowi alergii, a także element terapii. Codzienna kąpiel (a dokładniej prysznic, wanna raz w tygodniu) to nie tylko kwestia czystości, ale i sposób na pozbycie się ze skóry pyłków i roztoczy, złagodzenie dolegliwości, np. przy atopii. Jeśli po kąpieli dolegliwości nasilają się, trzeba zmienić kosmetyki. W domu alergika sprzątamy na mokro, najlepiej, gdy uczulonego nie ma. Należy usunąć z pokoju wszystko, co sprzyja gromadzeniu się kurzu (dywany, zasłony). Bieliznę i pościel trzeba prać jak najczęściej, najlepiej w temperaturze co najmniej 60 st. C. Detergenty muszą być hypoalergiczne. Jeśli macie zwierzaka, systematyczne sprzątanie jego legowiska czy klatki, a także mieszkania zmniejsza ryzyko wystąpienia reakcji alergicznej.

- substancja organiczna, wydzielana pod wpływem połączenia immunoglobiny IgE z alergenem; główna odpowiedzialna za reakcję alergiczną. To jej głównie "zawdzięczamy" alergiczne zaburzenia trawienne, zmiany skórne, katar sienny, kaszel... Leki przeciwhistaminowe są podstawowym środkiem w walce z objawami alergii IgE-zależną.

- mieszanki mlekozastępcze, przeznaczone dla dzieci uczulonych na białka mleka krowiego (kazeinowe bądź serwatkowe). Uzyskuje się je przez rozdrobnienie łańcuchów białkowych do postaci peptydów, które są tolerowane przez większość dzieci. Jeśli to nie wystarcza, wówczas konieczne jest dobranie tzw. mieszanki elementarnej, w której białka rozdrobnione zostały na pojedyncze aminokwasy. Uwaga! Kiedyś o stosowaniu specjalnej mieszanki decydował pediatra. Obecnie kieruje dziecko do alergologa dziecięcego, by ten potwierdził rozpoznanie alergii i dobrał odpowiedni preparat zastępujący mleko.

- przeciwciała krążące w nadmiarze we krwi alergików. Wysoki poziom tzw. IgE całkowitego wskazuje zazwyczaj na alergię, choć nie mówi jeszcze, na co człowiek jest uczulony. To wiadomo dopiero po zbadaniu IgE swoistych dla poszczególnych alergenów. Wymaga to już jednak wyspecjalizowanych metod laboratoryjnych.

- urządzenia przeznaczone do podawania leku wziewnego przede wszystkim młodszym pacjentom, obecnie najczęściej stosowane są skuteczne nebulizatory. Starsze dzieci i dorośli zazwyczaj mogą przyjmować leki wziewne za pomocą wygodnych aerozoli. Całe urządzenie wraz z lekiem mieści się wówczas w kieszeni i pozwala na dyskretne przyjmowanie preparatu w dowolnym miejscu. Kilkulatki najczęściej leki wziewne doraźne przyjmują za pomocą specjalnej tuby, na końcu której umieszcza się dopiero aerozol wziewny. W domu stosuje się nebulizatory ze względu na ich niewygodny rozmiar. Wprawdzie dostępne są i nebulizatory, które wraz z całym oprzyrządowaniem i zasilaniem zmieszczą się w damskiej torebce, ale dla przeciętnego Polaka barierą jest ich cena (kilkaset złotych i więcej).

- wygodna "ściąga" dla alergików reagujących na pyłki roślin (czasem też zarodników grzybów). Mapki i wykresy dostępne w poradniach czy w internecie odznaczają się różnym poziomem dokładności, często nie uwzględniają aktualnej pogody, a to znacznie obniża ich wiarygodność (stężenie pyłków jest zależne chociażby od ilości opadów). Stąd coraz popularniejsze są prognozy pogody dla alergików, uwzględniające aktualne uwarunkowania atmosferyczne, a nie średnie terminy pyleń roślin.

- nazywana też alergią skórną, gdyż po kontakcie skóry z uczulającą substancją, najczęściej chemiczną, pojawia się na niej wysypka, zaczerwienienie, nadmierne wysuszenie lub obrzęk. Zazwyczaj nie ma problemu z rozpoznaniem przyczyny, gdyż reakcja następuje dość szybko. Alergicy zwykle reagują w ten sposób na ubrania z tworzyw sztucznych, detergenty oraz kosmetyki. Wybór tkanin naturalnych, stosowanie w pierwszych latach życia specjalnych proszków do prania dla alergików i kosmetyków hypoalergicznych to najlepszy sposób zapobiegania alergii kontaktowej. Uwaga! Zmiany na skórze pojawiają się też przy alergii pokarmowej.

- to rodzaj reakcji uczuleniowej, występującej dopiero wtedy, gdy organizm nadmiernie reaguje na co najmniej dwa alergeny, działające łącznie. To, że pojawiają się u ciebie objawy alergii po spożyciu konkretnego pokarmu, nie oznacza, że będziesz tak samo na nie reagować przez cały rok. Czasem konkretne owoce czy zboża uczulają tylko w okresie pyleń. Na przykład gdy kwitnie brzoza (marzec - maj), dziecko na nią uczulone miewa nasilone objawy choroby po zjedzeniu jabłka, gruszki, kiwi, marchwi, selera czy pomidora, a osoba uczulona na pyłki traw latem źle toleruje rośliny strączkowe (w tym soję), zboża albo ziemniaki. Warto więc porozmawiać z alergologiem o bezpiecznym menu w zależności od pory roku.

- także te dostępne bez recepty powinien dobierać lekarz alergolog - przynajmniej na początku. Jeśli wyrazi zgodę na samoleczenie na dalszym etapie, można tak zrobić, ale tylko wtedy. W zależności od objawów alergii i ewentualnych powikłań stosuje się inne preparaty. U osób z astmą najczęściej zaleca się preparaty wziewne (podawane za pomocą specjalnej tuby inhalacyjnej lub nebulizatora, które pomagają odpowiednio je wchłonąć) i doustne. Przy zmianach skórnych stosuje się specjalne kosmetyki (najczęściej tzw. emolienty) i maści, a w przypadku kataru siennego - leki donosowe. Wszystkie muszą być dobierane i dawkowane zgodnie z zaleceniami lekarza. Nawet zwykłe kropelki do nosa (poza solą fizjologiczną czy wodą morską) niewłaściwie stosowane grożą poważnymi konsekwencjami (np. polekowym przewlekłym nieżytem nosa). Wśród leków wziewnych, doustnych czy stosowanych na skórę wyróżniamy dwie podstawowe grupy: preparaty przeciwhistaminowe i leki kortykosteroidowe (zwane sterydami). Pierwsze łagodzą objawy, drugie działają przeciwzapalnie. Wiele osób obawia się sterydów, gdyż mają one opinię środków powodujących groźne skutki uboczne. Tymczasem te najnowszej generacji są naprawdę bezpieczne, a zarazem pozwalają prowadzić normalne życie. Powikłania źle leczonej alergii są znacznie groźniejsze.

- urządzenia w swoim czasie uznawane za oręż alergika w walce z suchym powietrzem, zaostrzającym dolegliwości, głównie przy alergii wziewnej. Suche i ciepłe powietrze, typowe dla naszych mieszkań, zwłaszcza gdy są włączone kaloryfery, sprzyja namnażaniu bakterii, podrażnia śluzówkę nosa i gardła. Niestety, nawilżacze ze sklepu niekoniecznie są bezpieczne. Jeśli mają w środku pojemnik na wodę, z czasem mogą się w nim zalęgnąć grzyby, które same nieraz wywołują trudne do leczenia alergie i stany zapalne. Dlatego taki pojemnik wymaga systematycznego, najlepiej codziennego, mycia. Zanim kupisz urządzenie, sprawdź, czy mycie w ogóle jest możliwe. Nawilżacze kosztują od kilkudziesięciu do tysiąca złotych. Znacznie taniej, a zarazem zdrowo, jest rozwiesić mokre ręczniki na kaloryferach. Dobrze jest spać przy otwartym oknie. W chłodne dni konieczne jest przynajmniej staranne wietrzenie pomieszczeń przed snem (okno otwarte na oścież co najmniej 20 minut). Niestety, w okresie pylenia osoby uczulone muszą okna szczelnie zamykać.

- zabiegi „inhalacji na zimno”. Niektóre leki pomocne w leczeniu alergii wziewnych, a zwłaszcza astmy, najlepiej podawać za pomocą nebulizatora. Dotyczy to szczególnie najmłodszych dzieci, które nie potrafią korzystać z tradycyjnych inhalatorów, ale i osoby starsze mogą z nich korzystać. Jeszcze niedawno taką terapię proponowały sanatoria, dziś stała się metodą leczenia w domu. Nebulizator to rodzaj inhalatora, pozwalający rozpuścić lek w soli fizjologicznej i przyjmować go w postaci pary. Same tego typu inhalacje z soli ułatwiają oddychanie i są bezpieczne właściwie dla każdego. Nie wymagają działania wysokiej temperatury, dlatego są bezpieczne nawet dla najmłodszych pacjentów. Osobom przewlekle chorym nebulizatory bywają wypożyczane w przychodniach rejonowych. Zarazem np. w Szwecji traktuje się je jako sprzęt osobistego użytku i zabrania pożyczać innym pacjentom, ze względu na zagrożenie rozsiewania infekcji.

- wciąż wyzwanie dla lekarza. Bywają niespecyficzne. Te, które występują w chorobie alergicznej, zazwyczaj są identyczne, jak te typowe dla podobnych schorzeń, niemających podłoża alergicznego (pokrzywka może być alergiczna i niealergiczna, astma alergiczna i niealergiczna itd.). Nieleczonej alergii wziewnej zwykle towarzyszy wodnisty, uciążliwy katar, skłonność do infekcji gardła, nosa, uszu i oskrzeli (nawet kilka razy w roku). Zmiany na skórze (wypryski, plamy, wysuszenia) są typowe dla alergii kontaktowej, chociaż zdarzają się dość często przy alergii pokarmowej. Tej ostatniej zwykle towarzyszą bóle brzucha, biegunki i wymioty po zjedzeniu niektórych pokarmów, chociaż równie dobrze uczulenie na białka mleka krowiego może sprzyjać stanom zapalnym dróg oddechowych. U dzieci poniżej trzeciego roku życia najtrudniej o pomyłkę. Objawy przypisywane uczuleniu mogą świadczyć choćby o niedojrzałości jakiegoś układu czy zaburzeniach wchłaniania.

- a dokładniej immunoterapia swoista. Polega na podawaniu, w odpowiednich odstępach czasowych, wzrastających dawek alergenu, na które jesteś uczulony. Nie pomaga przy wszystkich alergenach, jest długotrwała (trwa nawet kilka lat). Do niedawna była też nieprzyjemna, gdyż odczulano wyłącznie zastrzykami. Obecnie, opornie, ale zawsze, upowszechniają się terapie doustne („szczepionkę” przyjmuje się podjęzykowo).

- najczęściej objawia się wymiotami, biegunkami czy zmianami skórnymi po zjedzeniu konkretnego produktu. Oznaki alergii nie muszą jednak pojawić się natychmiast po spożyciu ani wtedy, gdy dana rzecz jest jedzona po raz pierwszy. Alergia przebiega dynamicznie, dlatego lista szkodliwych substancji nie jest stała, a uczulenie może mieć charakter utajony dłuższy czas. W przypadku dzieci często bardzo trudno jest ustalić, na co są uczulone, dlatego niejednokrotnie, po części profilaktycznie, przechodzą one na tzw. dietę hypoalergiczną, czyli z ich jadłospisu eliminuje się substancje, które najczęściej powodują alergie. Zazwyczaj alergia pokarmowa nie dokucza już przedszkolakom - do ukończenia trzech lat problem pokarmowy ustępuje, ale w jego miejsce może pojawić się nowy, np. alergia wziewna. Jeśli alergia jest wyjątkowo nasilona, reakcja alergiczna może utrzymać się do siedmiu lat, chociaż bywa, że zostaje, w sporadycznych przypadkach, na dłużej.

- sprawdzenie, czy substancja, która dotychczas uczulała, wciąż jeszcze ma właściwości alergizujące czy też organizm zdążył się z nią oswoić. Można ją przeprowadzić wyłącznie w porozumieniu z alergologiem.

- mikroskopijne pajęczaki bytujące w pobliżu człowieka (na jego skórze, w pościeli, w kurzu domowym). Nie one same, ale ich odchody zaliczane są do najsilniejszych i najpospolitszych alergenów wziewnych. Roztocza zabija temp. 60 st. C, ale i mróz oraz ostre słońce, zatem niejednokrotnie można pozbyć się ich z pościeli, wynosząc ją na dwór.

- ich celem jest sprawdzenie, czy organizm zareaguje wytworzeniem stanu zapalnego w miejscu wniknięcia alergenu w powierzchowne warstwy skóry, co potwierdza uczulenie. Wykonywane są najczęściej na zlecenie alergologa u osób powyżej czwartego roku życia (u małych dzieci są niewiarygodne). Przed testami konieczne jest wcześniejsze odstawienie stałych leków, zgodnie z zaleceniami lekarza. Testy skórne zakłada się na wewnętrznej powierzchni przedramienia lub na plecach pacjenta, w miejscach, w których skóra nie jest zmieniona zapalnie. Polegają na podaniu podskórnie lub śródskórnie alergenu i obserwowaniu, jak silnie zareagował na niego organizm (mierząc rumień czy bąbel w miejscu wkłucia). Badanie nie jest zbyt przyjemne i długotrwałe (nawet 2 godziny). Wygląda jednak gorzej, niż realnie jest odczuwane.

- to nadmierna reakcja organizmu na różne substancje, które wnikają do niego drogami oddechowymi. Objawia się katarem siennym (wodnisty, uciążliwy), kaszlem, obrzękiem spojówek, czasem trudnościami z oddychaniem. Może prowadzić do astmy. Najczęściej niechciane reakcje wywołuje kontakt z pyłkami roślin, kurzem, sierścią czy pierzem zwierząt. Osoby z alergią wziewną przy nasileniu objawów uczulenia mają skłonność do przeziębień, zapaleń gardła, uszu i oskrzeli, są również szczególnie narażone na zachorowanie na astmę, dlatego wymagają systematycznego leczenia pod nadzorem alergologa.

- anafilaksja jest zagrażającym życiu zaburzeniem krążenia, które wynika z różnicy pomiędzy pożądanym przez organizm a rzeczywistym zapotrzebowaniem na krew. Wstrząs, niezależnie od przyczyny, najczęściej łączy się z nagłym, silnym spadkiem ciśnienia tętniczego krwi, niewydolnością oddechową, często utratą przytomności. W przypadku natychmiastowej reakcji alergicznej (wstrząsu anafilaktycznego) sygnałami alarmowymi mogą być pieczenie i swędzenie języka, dłoni oraz stóp, silne puchnięcie, drgawki, nagłe zwężenie dróg oddechowych (duszność), zawroty głowy, nudności, wymioty, spadek ciśnienia, znaczne osłabienie aż do utraty przytomności. Najczęstszymi przyczynami wstrząsu anafilaktycznego na tle alergicznym są ukąszenia owadów (osa, pszczoła) i węży oraz leki z grupy penicylin. Zdarzają się też rzadko przypadki nagłych reakcji na niektóre pokarmy (np. owoc kiwi, orzeszki ziemne, krewetki, mak itp.). W razie wystąpienia wstrząsu należy ułożyć chorego w pozycji przeciwwstrząsowej (leżącej, z nogami ułożonymi wyżej niż głowa) i wezwać pogotowie. Po wstrząsie należy zaopatrzyć chorego w zestaw reanimacyjny i nauczyć postępowania w razie ewentualnego ponownego ataku, zarówno jego, jak i najbliższe otoczenie. Zapobiegawczo należy chronić się przed ukąszeniami (preparaty odstraszające, moskitiery, odpowiednia odzież, np. podczas wyprawy do lasu). Leki, które wywołują groźne reakcje (np. pochodne penicyliny w zastrzyku), muszą być podawane zawsze w obecności lekarza. Uwaga! Obecnie możliwe jest już bardzo skuteczne odczulanie, które pozwala cierpiącym na anafilaksję trwale pożegnać się z ratunkową adrenaliną, a przede wszystkim strachem przed kolejnym atakiem.

- pomocnik, gdy są problemy z odkryciem sprawcy uczulenia. Systematyczne, wyczerpujące notatki pozwalają uchwycić trudny czasem do zauważenia na co dzień związek między aktywnością fizyczną, dietą, stosowanymi kosmetykami, pupilem sąsiada a objawami alergii. Zwłaszcza gdy wreszcie zadziała schemat.

CHOROBA	TYPOWE OBJAWY
alergiczny nieżyt nosa	katar
	spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła
	zatkanie nosa
	kichanie
	świąd nosa

atopowe zapalenie spojówek	świąd
	zaczerwienienie
	łzawienie oczu
	obrzęk powiek

astma oskrzelowa atopowa	kaszel
	duszność
	świszczący oddech/td>

atopowe zapalenie skóry(wyprysk atopowy)	silny świąd skóry
	suchość skóry
	wyprysk (lokalizacja zależna od wieku)

pokrzywka atopowa	swędzące bąble otoczone rąbkiem zaczerwienionej skóry

alergia pokarmowa	nudności
	wymioty
	ból brzucha
	biegunka

wstrząs anafilaktyczny	spadek ciśnienia tętniczego
	utrata przytomności
	swędzące bąble
	obrzęk tkanki podskórnej
	kaszel
	duszność
	świszczący oddech
	nudności
	wymioty
	ból brzucha
	biegunka